Onkoloji xəstəliklərdə tez-tez hansısa müalicə metodu ilə birlikdə “radikal” sözü də işlədilir: “Radikal şüa terapiyası”, “radikal nefrektomiya”, “radikal sistektomiya” və s.
“Radikal” sözünün buradaki mənası xəstəliyin tam olaraq aradan qaldırılmasıdır.
Bu o deməkdir ki, xəstəlik bir orqandadır və əməliyyatla və ya şüa terapiyası ilə, ya da başqa bir müalicə üsulu ilə onu tam aradan qaldırmaq olar.
Radikal müalicədən fərqli olaraq “palliativ” müalicədə isə, məqsəd xəstənin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq və ömrünü uzatmaq olur.
Bəzi xəstələrdə suallar yaranır ki, “Radikal müalicə” nədir?, “Palliativ müalicə” nədir? Çünki, onkologiyada həkimlər arasında bu terminlərdən çox istifadə olunur.
Qonşudan, qohumdan – kimdənsə eşidirsiniz ki, məsəlçün, “Xəstəni bu gün əməliyyat elədilər. Xəstə sabahısı gün, ya xəstəxanadan çıxan günü rəhmətə getdi”.
Bir çox hallarda bunun səbəbi tromboemboliyadır.
Həkimin yanına xəstə gəlir. Fərqi yoxdur, hansı xəstəlikdir. Burun boğaz oldu, böyrək oldu… Fərqi yoxdur. Xəstə gəlir, deyir ki,
“Məndə böyrəklərdə iltihab var. Mənim immunitetim zəifdir indi, hal-hazırda. Bununla bağlıdır çox güman ki, mənim bütün bu durumlarım.”
Amma əslində tam tərsi doğrudur.
Hansısa bir istehsalçı tərəfindən araşdırılaraq kəşf olunan, patentləşdirilən, özünəməxsus adla satışa çıxarılan dərmanlara “orijinal dərman” deyilir. Patent bu dərmanın bir müddət yalnız həmin şirkət tərəfindən istehsalına və satışına imkan verir.
Patent müddəti başa çatdıqdan sonra orijinal dərmanla eyni tərkibdə analoq dərmanlar başqa istehsalçılar tərəfindən istehsal olunub, satışa çıxarıla bilir. Bu analoqlara isə, “generik dərmanlar” deyilir.
Generik dərmanın orijinal dərmanla eyni təsiri göstərməsi gözlənilir.
Tutaq ki, xəstə bir əməliyyata hazırlaşır. Lap götürsək, çox ciddi böyrək daşı olsun, mərcanvari daş kimi, tutaq ki, ya hansısa bir onkoloji əməliyyat olsun. Burada bir az xəstəxanaların üstünlüyündən danışmaq istərdim.
Hamilələrdə sidik analizindən danışaq.
Çünki bəzi hallarda xəstələrdən sual gəlir, əsasən də hamilə qadınlardan ki, “Mənim sidiyimdə filan maddə var…” “Mənim sidiyimdə məsəl üçün, hansısa göstərici yüksəkdir…”
