Çünki bəzi hallarda xəstələrdən sual gəlir, əsasən də hamilə qadınlardan ki, “Mənim sidiyimdə filan maddə var…” “Mənim sidiyimdə məsəl üçün, hansısa göstərici yüksəkdir…”
“Qidalanmanın olmaması” mənasına gələn atrophia sözündən götürülən atrofiya termini orqanizmin, orqanın, toxumanın və ya hüceyrənin funksiyasının zəifləməsi ilə gedən həcminin və çəkisinin azalması, kiçilməsi deməkdir.
Atrofiyalar hüceyrə sayısının azalmasına, hüceyrə həcmlərinin kiçilməsinə və ya hər ikisinə bağlı ola bilər.
Sidik analizində və sidiyin tərkibində hansı maddələr, hansı elementlər olmamalıdır, olması normadan kənar sayılır?
Çox vaxt xəstələr mənə suallar verir ki, “Bax, bu göstərici məndə belədir, bu normaldırmı?.” İnsanlar sidik analizinə baxanda heç olmasa bilməlidirlər ki, nə normadır, nə norma deyil.
Sosial mediada paylaşımlarında və ümumiyyətlə, bütün xəstələr hardansa elə bilir ki, antibiotik yazılan zaman və antibiotik qəbul edən zaman xəstə mütləq probiotik dərmanlardan istifadə etməlidir.
Burada bir az yanlışlıq var. Çünki, məsələnin əsası xəstələrin fikirləşdiyi kimi deyil.
Latınca “içəri, daxilə girirəm”, “təcavüz” kimi mənalara gələn invadere sözündən yaranmış invaziya sözü tibbi termin olaraq bir neçə sahədə istifadə olunur.
Bədxassəli şiş xəstəliyində invaziya termini xərçəng hüceyrələrinin qonşu toxumalara sirayət etməsi mənasına gəlir.
Bu xərçəng xəstəliyinin ilk mərhələsi hesab olunur və xərçəng hüceyrələrinin uzaqdakı orqanlara yayılması mənasına gələn metastasdan fərqlənir.
Dərmanlardan danışmaq istərdim. Bəzi xəstələrdə eşidirsən ki, belə bir sözlər, “firma dərmanı”, “hansısa bir dərmanın əvəzedicisi.” Yəni bu mövzuda bir az aydınlıq gətirmək istərdim. Bəzi xəstələr başa düşmür, “firma dərmanı” nədir?
Son zamanlarda, əsasən də cavan xəstələrdə belə bir halla rastlaşırıq ki, xəstə deyir:
“Həkim, məndə müəyyən simptomlar oldu və mən ChatGPT ilə söhbət etdim və orada mənə müəyyən tövsiyyələr oldu və mən elədim o tövsiyyələri, amma hansısa bir effekti ala bilmədim.”
Skrinninq müəyyən patologiyaya aid olan xəstələri aşkar etmək üçün kütləvi müayinəyə deyilir.
Müayinə olunan şəxsdə xəstəliyə aid hansısa bir əlamət olmaya bilər. Skrinninq, gələcəkdə xəstəliyə çevrilə biləcək halları müəyyən etmək üçün aparılır. Beləliklə, xəstəliyin nəticəsini və ya ölüm hallarını aradan qaldırmaq və ya azaltmaq üçün daha erkən müdaxilə və müalicə imkanı əldə olunmağa çalışılır.
Məsələn, prostat vəzi xərçəngini erkən müəyyən etmək üçün skrinniq məqsədilə 50 yaşdan sonra kişilərə ildə bir dəfə PSA – Prostat Spesifik Antigen analizi vermələri tövsiyyə olunur.
Xəstəyə hansısa bir əməliyyat məsləhət görülür və bir qrup xəstələr var ki, sual qarşısında qalır: “Mənə bu əməliyyət həqiqətən lazımdır, yoxsa lazım deyil?” Yəni, bu diaqnoz düzgün qoyulub, yoxsa yox?
